Trong cuộc sống, ai cũng có những mong muốn và kỳ vọng: một công việc thuận lợi, thu nhập cao, con cái học giỏi, gia đình hạnh phúc hay thậm chí là gặp được nhiều may mắn. Nhưng thực tế không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra theo ý muốn của chúng ta.
Nếu không nhận thức rõ những yếu tố mình có thể kiểm soát và những điều nằm ngoài tầm ảnh hưởng, chúng ta rất dễ rơi vào trạng thái thất vọng, lo lắng và trách móc. Vì vậy, để đặt mục tiêu một cách thực tế và hiệu quả, điều quan trọng là cần xác định ba vòng ảnh hưởng chính:
- Những thứ ta có thể quyết định
- Những người ta có thể gây ảnh hưởng
- Những yếu tố ngoài tầm kiểm soát
Hãy cùng khám phá chi tiết từng vòng ảnh hưởng này để thiết lập mục tiêu đúng đắn và dễ dàng đạt được thành công hơn.
Những Thứ Ta Có Thể Quyết Định – Kiểm Soát Chính Bản Thân Mình
Người duy nhất mà chúng ta có thể kiểm soát hoàn toàn chính là bản thân mình. Điều này có nghĩa là mọi mục tiêu đặt ra dựa trên những yếu tố mà chúng ta có thể kiểm soát trực tiếp đều có khả năng đạt được, miễn là đi kèm với phương pháp đúng và sự nỗ lực.
Dưới đây là những khía cạnh chúng ta có thể tác động đến chính mình:
✅ Suy nghĩ: Cách ta nhìn nhận vấn đề, chọn lạc quan hay bi quan.
✅ Cách nhìn: Quan điểm sống, góc nhìn tích cực hay tiêu cực về một sự kiện.
✅ Sự lựa chọn: Quyết định những điều ta muốn làm hoặc không làm.
✅ Phản ứng: Cách chúng ta đối diện với khó khăn, thử thách.
✅ Thái độ: Chọn giữ thái độ bình tĩnh, kiên nhẫn hay nóng giận, bực tức.
✅ Hành động: Những bước đi cụ thể mà ta thực hiện mỗi ngày.
✅ Cảm xúc: Chúng ta không kiểm soát được cảm xúc người khác, nhưng có thể kiểm soát cảm xúc của chính mình.
✅ Thói quen: Những hành vi lặp lại hàng ngày, góp phần định hình cuộc sống.
✅ Niềm tin: Những giá trị và nguyên tắc sống ảnh hưởng đến quyết định của chúng ta.
Cách áp dụng vào thực tế khi đặt mục tiêu:
Thay vì đặt một mục tiêu chung chung như “Tôi muốn thành công”, hãy cụ thể hóa thành những mục tiêu nằm trong phạm vi kiểm soát của bạn, chẳng hạn:
- “Dành 2 giờ mỗi ngày để phát triển kỹ năng chuyên môn.”
- “Tập thể dục 30 phút mỗi ngày để duy trì sức khỏe.”
- “Mỗi sáng dành 15 phút thiền để rèn luyện tinh thần bình an.”
Đây là những mục tiêu bạn có thể chủ động thực hiện mà không phụ thuộc vào bất kỳ ai hay yếu tố nào bên ngoài.
Những Người Ta Có Thể Ảnh Hưởng – Định Hướng Nhưng Không Thể Kiểm Soát
Bên cạnh việc kiểm soát chính mình, chúng ta cũng có thể tác động đến những người xung quanh như gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, nhân viên… Tuy nhiên, quan trọng cần nhớ rằng:
🛑 Bạn không thể ép buộc ai thay đổi theo ý mình.
✅ Bạn chỉ có thể tạo môi trường thuận lợi để họ tự thay đổi nếu họ muốn.
Ví dụ, nhiều bậc cha mẹ đặt mục tiêu: “Giúp con đạt học sinh giỏi.” Nhưng thực tế, việc con có đạt được danh hiệu đó hay không còn phụ thuộc vào năng lực, thái độ và mong muốn của chính con. Thay vì đặt mục tiêu nằm ngoài tầm kiểm soát, hãy chuyển thành mục tiêu mà bạn có thể thực hiện:
- “Dành 5 giờ mỗi tuần để giúp con ôn tập bài học.”
- “Cùng con xây dựng kế hoạch học tập hiệu quả.”
- “Tạo môi trường học tập thoải mái để con có động lực học tập.”
Tương tự, trong công việc, thay vì đặt mục tiêu “Nhân viên phải làm việc năng suất hơn”, hãy chuyển thành:
- “Cải thiện quy trình làm việc để tăng hiệu suất chung.”
- “Tổ chức các buổi đào tạo để giúp nhân viên nâng cao kỹ năng.”
Bằng cách này, bạn sẽ không còn cảm thấy thất vọng hay bất lực khi người khác không làm theo mong muốn của bạn. Thay vào đó, bạn sẽ tập trung vào những hành động thực tế mà mình có thể làm để tạo ảnh hưởng tích cực.
Những Thứ Ta Không Thể Kiểm Soát – Học Cách Thích Nghi
Có rất nhiều yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta, bao gồm:
❌ Thời tiết, thiên tai, dịch bệnh.
❌ Tình hình kinh tế, chính trị.
❌ Suy nghĩ và hành động của người khác.
❌ Những sự kiện bất ngờ xảy ra trong cuộc sống.
Dù bạn có cố gắng đến đâu, bạn cũng không thể quyết định hôm nay trời nắng hay mưa, thị trường chứng khoán tăng hay giảm, hay cách một người xa lạ đối xử với bạn.
Thay vì lo lắng về những điều ngoài tầm kiểm soát, bạn hãy quay trở lại vòng ảnh hưởng đầu tiên: Tập trung vào cách bạn phản ứng với những tình huống đó.
Ví dụ:
Nếu công ty bạn đang gặp khủng hoảng, bạn không thể thay đổi tình hình ngay lập tức, nhưng bạn có thể:
- Nâng cao kỹ năng để tăng giá trị của bản thân.
- Tìm kiếm cơ hội mới thay vì chờ đợi.
- Điều chỉnh chi tiêu để thích nghi với hoàn cảnh.
Bằng cách chấp nhận rằng có những điều ta không thể kiểm soát, bạn sẽ cảm thấy nhẹ nhàng hơn và có nhiều năng lượng hơn để tập trung vào những điều mình có thể làm.
Bí Quyết Đặt Mục Tiêu Hiệu Quả – Chỉ Đặt Mục Tiêu Trong Vòng Kiểm Soát
Sau khi hiểu rõ ba vòng ảnh hưởng trên, bạn có thể áp dụng vào việc đặt mục tiêu một cách thực tế và hiệu quả hơn:
- Sai lầm thường gặp: Đặt mục tiêu nằm ngoài khả năng kiểm soát, dẫn đến căng thẳng và thất vọng.
- Cách đúng đắn: Chỉ đặt mục tiêu dựa trên những điều bạn có thể kiểm soát, đồng thời tạo điều kiện tốt nhất để tác động đến những người xung quanh.
Ví dụ:
❌ Mục tiêu không thực tế: “Tôi muốn đồng nghiệp đối xử tốt với mình.”
✅ Mục tiêu thực tế: “Tôi sẽ đối xử tốt với đồng nghiệp và duy trì thái độ tích cực.”
❌ Mục tiêu không thực tế: “Tôi muốn có sự nghiệp thành công ngay lập tức.”
✅ Mục tiêu thực tế: “Tôi sẽ dành thời gian mỗi ngày để học hỏi và phát triển bản thân.”
Kết Luận – Kiểm Soát Chính Mình, Chấp Nhận Hoàn Cảnh
Để đạt được mục tiêu và sống hạnh phúc hơn, bạn cần học cách tập trung vào những điều mình có thể kiểm soát và buông bỏ những điều ngoài tầm ảnh hưởng. Khi làm được điều này, bạn sẽ có tư duy thực tế hơn, giảm bớt áp lực và cảm thấy tự do hơn trong cuộc sống.
Hãy bắt đầu bằng việc đặt ra những mục tiêu thực tế ngay hôm nay!